PRZECIWKO SZTUCZNOŚCI SZTUKI
W roku 1948 Viseonti nakręcił film Ziemia drży, który jest jednym z utworów najbardziej konsekwentnie realizujących poetykę neorealizmu. Wszystko w tym filmie stanowi protest przeciwko sztuczności sztuki: zarówno bohaterowie, posługujący się dialektem sycylijskim, którego nie rozumie nawet włoski widz, a który reżyser ostentacyjnie podaje bez tłumaczenia (lepsze jest coś niezrozumiałego, co przez swoją dokumentalną autentyczność może zyskać bezwzględne zaufanie widowni., aniżeli coś zrozumiałego, lecz posądzanego o artyzm), jak typy postaci, fabuła oraz struktura narracji. Ale już w 1953 roku Luchino Visconti nakręcił Zmysły, film dyskusyjny od strony realizacji, ale niezmiernie ciekawy z punktu widzenia koncepcji artystycznej. Akcję umiejscowiono w roku 1866, w czasie powstania w Wenecji wojny włosko-prusko-austriackiej.