ZDERZENIE ELEMENTÓW

Zderzanie elementów z różnych systemów (powinny one być przeciwstawne i zestawialne, a więc na jakimś bardziej abstrakcyjnym po­ziomie jednolite) stanowi zwyczajny sposób tworzenia znaczeń artystycznych. Na nim opie­rają się efekty semantyczne typu metafory, sty­listyczne oraz inne sensy artystyczne.Aby wyjaśnić czytelnikowi zasadę współod- niesienia różnorodnych elementów, ich konflik­tu i jedności na wyższym poziomie, w wyniku czego każdy element w kontekście całości oka­zuje się zarówno niespodzianką, jak i prawidło­wością, podajmy przykład z doskonałej rozpra­wy czeskiego uczonego Jana Mukarovsky’ego, napisanej około czterdzieści lat temuAnalizując filmy Charlesa Chaplina Mukarovsky wykazał, że u ich podstawy tkwi, zna­ny widzowi wcześniej i przezeń oczekiwany, typ-maska „Charlie”. Niezmienna charaktery­zacja i kostium, stałe chwyty w grze aktorskiej; typowe sytuacje fabularne oraz odniesienie do pewnego spoistego typu ludzkiego istniejącego w rzeczywistości — wszystko to pozwala mó­wić o jedności tej sylwetki i rozpatrywać ją jako jednolitą strukturę artystyczną.