ZŁUDZENIE RZECZYWISTOŚCI

Najbardziej wyraźne jest to w kinie. W dalszej części rozważań zajmiemy się tym, jaką rolę w przekształcaniu filmu w sztu­kę odegrała fantastyka, poczynając od filmów Georgesa Meliesa. Poczucie rzeczywistości, o  którym teraz mówię, polega na czymś innym. Niezależnie od fantastyczności wydarzeń roz­grywanych na ekranie widz staje się ich na­ocznym świadkiem i jak gdyby współuczestni­kiem. Dlatego, chociaż zdaje sobie sprawę z ir- realnego charakteru przedstawianej akcji, to jednak emocjonalnie odbiera ją jak autentyczne wydarzenie . Stąd później wywodzą się spe­cyficzne trudności przekazywania środkami fil­mowymi czasu przeszłego i przyszłego, trybu warunkowego i innych irrealnych trybów nar­racji filmowej. Kino, zgodnie z naturą swojego materiału, zna tylko czas teraźniejszy, podobnie zresztą jak i inne sztuki posługujące się znaka­mi przedstawiającymi. Na zagadnienie to w od­niesieniu do teatru zwracał uwagę Dymitr S. Liehaczew.